بررسی علت خاصیت ضدمیکروبی پایین چند آلکالوئید گیاهی (نوسکاپین، کافئین و وینکامین) بر روی سویه‌های مختلف سودوموناس آئروجینوزا با مقاومت چند دارویی (MDR)

اغلب ترکیب‌های گیاهی نسبت به آنتی‌بیوتیک‌ها به‌خصوص علیه باکتریهای گرم منفی، خاصیت ضدمیکروبی بسیار پایین‌تری دارند (µg/ml1000-100 = MIC). امروزه دانشمندان معتقدند که پمپ‌های افلوکسی باکتریایی مسئول این مشکل هستند. این پروتئین‌های غشایی قادر به شناسایی و خروج ترکیب‌های ضدمیکروبی مختلف ازجمله ترکیب‌های گیاهی با ساختارهای شیمیایی گوناگون از داخل سلول می‌باشند و متعاقباً منجر به بروز مقاومت باکتریها در برابر این مواد می‌گردند. هدف از این تحقیق بررسی علت اصلی خاصیت ضدمیکروبی پایین آلکالوئیدهای نوسکاپین، کافئین و وینکامین علیه سودوموناس آئروجینوزا (نماینده باکتریهای گرم منفی با مقاومت بالای دارویی) بوده‌است. اغلب آلکالوئیدها جزء فیتوآلکسین‌های گیاهی هستند که مقدار آنها در هنگام تهاجم میکروبی افزایش می‌یابد، بدین معنی که عملاً دارای خاصیت ضدمیکروبی هستند، اما آلکالوئیدهای مورد استفاده در این تحقیق در شرایط آزمایشگاهی هیچ خاصیت ضدمیکروبی از خود نشان نمی‌دهند. اثر ضدمیکروبی ذاتی (واکنش بین آلکالوئیدها و فنیل آلانین-آرژینین بتانفتیل‌آمید (PAβN) (مهارکننده پمپ‌های افلوکسی باکتریهای گرم منفی)) و خاصیت مهارکنندگی پمپ‌های افلوکسی (سینرژی بین آلکالوئیدها و لووفلوکساسین (سوبسترای پمپ‌های افلوکسی موجود در سودوموناس آئروجینوزا)) آلکالوئیدهای این تحقیق به‌وسیله آزمایش تیتراسیون چکربورد بررسی شد. نتایج نشان داد که کافئین و وینکامین ذاتاً مواد ضدمیکروبی گیاهی هستند. به‌طوری که با مختل کردن پمپ افلوکسی MexAB-OprM در سویه بسیار مقاوم nalB سودوموناس آئروجینوزا توسط PAβN، خاصیت ضدمیکروبی کافئین و وینکامین به‌ترتیب به مقادیر قابل‌توجه 17 و 8 برابر افزایش یافت. بنابراین می‌توان گفت پمپ‌های افلوکسی باکتریایی مهمترین عامل در تضعیف خاصیت ضدمیکروبی ترکیب‌های گیاهی می‌باشند؛ البته به نظر می‌رسد با مهار فعالیت این پمپ‌ها بتوان عملکرد بالینی این مواد طبیعی را به‌طور قابل‌توجهی بهبود بخشید و بدین طریق امید داشت که مواد گیاهی نیز همانند آنتی‌بیوتیک‌ها به زمینه درمان بالینی راه یابند.